Interventies bij luchtwegproblemen en CWK-letsel
Onderstaande handelingen worden niet getoetst, maar maken onderdeel uit van de workshops tijdens de praktijkdag.
Jaw thrust manoeuvre
De jaw thrust manoeuvre is een techniek die wordt gebruikt om de luchtweg van een patiënt vrij te maken. Deze techniek is een alternatief voor de head tilt-chin lift en wordt voornamelijk gebruikt bij patiënten met een verdenking op letsel van de cervicale wervelkolom omdat bij deze handeling, in tegenstelling tot de head tilt-chin lift, het hoofd niet gekanteld wordt, maar in de neutrale positie blijft. Tijdens uitvoering van de jaw trust kan gelijktijdig de nek worden geïmmobiliseerd doormiddel van manuele fixatie. Daarnaast kan de jaw thrust gebruikt worden om een beademingsmasker over mond en neus te fixeren.
De jaw thrust is pijnlijk en kan bij slachtoffers die niet diep bewusteloos zijn leiden tot onverwachte beweging.
Uitvoeren handeling
- De patiënt bevindt zich in rugligging met het hoofd in neutrale positie
- De zorgverlener plaatst de handen zijdelings van het hoofd om het te fixeren
- De duimen of duimmuizen worden op de zygomata geplaatst en met de wijsvinger of middelvinger worden de kaakhoeken van de onderkaak aangehaakt
- De onderkaak wordt in verticale richting (omhoog) verplaatst
Mogelijke complicaties
- Disloceren door fractuur (mandibula, maxilla of schedeldelen)
- Kaakluxatie
N.B. Houd zoveel mogelijk de oren vrij zodat patiënt kan horen. Kaak- en aangezichtsfracturen zijn een relatieve contra-indicatie
Head tilt-Chin lift
De head-tilt/chin-lift is een procedure die wordt gebruikt om te voorkomen dat de tong de bovenste luchtwegen blokkeert. De manoeuvre wordt uitgevoerd door het hoofd naar achteren te kantelen bij bewusteloze patiënten, vaak door druk uit te oefenen op het voorhoofd en de kin naar voren te trekken. De manoeuvre wordt gebruikt bij elke patiënt bij wie letsel aan de cervicale wervelkolom geen probleem is en wordt aangeleerd als de standaardmanier om een luchtweg vrij te maken.
Als de patiënt dreigt te aspireren, dient hij in (stabiele) zijligging te worden geplaatst of er moet gebruik worden gemaakt van geavanceerd luchtwegmanagement.
Handeling
- Breng de nek in extensie door hoofd achterover te kantelen (niet bij trauma!)
- Pak kin tussen duim aan de voorzijde en vingers aan de onderzijde stevig vast
- Verplaats kin maximaal in ventrale richting, open vervolgens de mond
Mogelijke complicaties
- Kaakluxatie
N.B. Indien de verrichting door één hulpverlener wordt uitgevoerd, kan deze bovenbenen en knieën gebruiken om het hoofd te fixeren.
Immobiliseren wervelkolom
Immobilisatie van de wervelkolom bij ongevalsslachtoffers is van onmiskenbaar belang om ontstaan of verergering van letsels van wervelkolom en (of) ruggenmerg te voorkomen. Het gebruik van een harde polyethyleen halskraag geeft slechts beperkte immobilisatie van de cervicale wervelkolom en dient dus altijd te worden gecombineerd met fixatie van het hoofd aan de ondergrond of aan een wervelplank.
Immobiliseer een patiënt die verdacht wordt van het hebben van een cervicaal acuut traumatisch wervelletsel. Gebruik het stroomschema om te bepalen er sprake is van een verdenking op een acuut traumatisch cervicaal wervelletsel.
Bij twijfel, verdenk de patiënt van het hebben van een (cervicaal) acuut traumatisch wervelletsel.
Materialen
- (Juiste maat) halskraag
- Hoofdfixatiemateriaal (headblocks)
- Vacuümmatras of wervelplank
Handeling
Breng hoofd en wervelkolom in anatomische positie
- BRANCARD MET HOOFDFIXATIEMATERIAAL
- fixeer patiënt op brancard met brancardgordels inclusief schouderbanden
- fixeer hoofd met hoofdfixatiemateriaal (headblocks);
- VACUÜMMATRAS
- fixeer patiënt in vacuümmatras
- WERVELPLANK EN HEADBLOCKS
- fixeer patiënt met behulp van fixatiebanden
- fixeer hoofd met headblocks en fixatiemateriaal
Aanbrengen halskraag
(zie productbeschrijving fabrikant)
Het aanleggen van een halskraag kan nogal wat complicaties met zich mee brengen en er zitten wel degelijk risico’s aan het plaatsen van een halskraag.
Er zijn situaties waar bij het gebruik van een halskraag niet aan te raden is, bijvoorbeeld wanneer pijn, verkramping of uitvalverschijnselen ontstaan bij het in de neutrale positie brengen van het hoofd. Bij het behandelen van instabiele vitale functies kan de halskraag ook als een belemmering werken voor de zorgverleners. Het aanbrengen dient zorgvuldig en veelvuldig geoefend te worden.
Handeling
- Vasthouden hoofd: onmiddellijk bij benadering (2e persoon vragen om het hoofd vast te houden)
- Controle en veilig stellen luchtweg!
- DAARNA PAS aanleggen halskraag
- Meet de breedte van de halskraag (gebruik hiervoor de methode met de vingers: we meten de afstand tussen de schoudertop en de onderkant van de kin. Bij het instellen meten we opnieuw met de vingers, maar deze keer op de halskraag.)
- Stel de correcte maat in (tall – regular – short – no-neck)
- Sluit (push to lock); het klikmechanisme zorgt voor symmetrische aanpassingen, en geeft de zorgverlener de gemoedsrust dat de kraag stevig op zijn plaats blijft.
- Breng de halskraag met een scheppende beweging aan op de patiënt
- Bevestig de halskraag d.m.v. klittenband en check evt. dubbel zitten oorschelpen en mogelijkheid om de mond te openen
- Aanleggen headblocks
- Pas dan mag 2e persoon loslaten!
Mogelijke complicaties
- Een slachtoffer zou kunnen stikken in zijn braaksel wanneer de halskraag door verkeerd opmeten de mond dicht drukt.
- Het letsel kan door druk van de halskraag verder gemanipuleerd worden, met name wanneer deze onjuist wordt aangebracht.
- Het slachtoffer kan in paniek raken.
- De halskraag zelf kan verwondingen in de vorm van drukplekken veroorzaken, vooral wanneer deze langer gedragen wordt of te strak zit.
- Wees altijd alert op de locatie van het letsel wanneer deze bij de basis van de nek zit is een halskraag niet aan te raden.
Inspectie mond-keelholte
Deze inspectie wordt standaard uitgevoerd bij een controle van de luchtweg (Airway).
De mondinspectie wordt in principe alleen uitgevoerd bij een bewusteloze patiënt.
Bij patiënten die aanspreekbaar zijn of niet geheel bewusteloos kan door manipulatie in de mond namelijk een braakreflex optreden, met het inademen van braaksel in de longen (aspiratie) als gevolg.
Handeling
- Voer deze handeling alleen uit wanneer er verdenking is op een vreemd voorwerp in de mond- keelholte en wanneer het slachtoffer volledig buiten bewustzijn is
- Draag handschoenen en zorg dat er gazen bij de hand zijn
- Open de mond van het slachtoffer door de onderkaak naar beneden te brengen
- Druk met een spatel het voorste een derde deel van de tong licht naar beneden en inspecteer met behulp van een lampje de mond-keelholte.
Uitzuigen mond-keelholte
Wanneer wordt er uitzuigen mond-keelholte uitgevoerd?
- Als de patiënt niet zelf in staat is om op te hoesten, bij verzwakking
- Als sprake is van medische problemen waarbij er een risico is bij ophoesten
- Bij een slechte conditie.
Wat zijn contra indicaties van uitzuigen mond-keelholte?
- Stollingsproblemen
- Slokdarmvarices
- Misselijkheid
- Spasmen van de bovenste luchtweg
- Aangezichtsfracturen
Wat zijn de specifieke aandachtspunten van uitzuigen mond-keelholte?
- Voorkomen van aspiratie
- Als sprake is van taai slijm
- Let op reactie van de zorgvrager; deze kan benauwd worden. Indien dit het geval is, dan stoppen en even laten bijkomen
- Zuig niet langer dan 10 tot 15 seconden
- Draag een schort, handschoenen en een mondkapje/bril
Complicaties bij uitzuigen mondkeelholte?
- Hoesten
- Dyspnoe
- Hypoxie
- Ritmestoornissen hart
- Aspiratie bij braken
- Slijmvlies bloeding
Hoe regel je de zuigkracht?
Door je vinger op de opening te leggen. Zo kan je de zuigkracht regelen.
Inbrengen oropharyngeale tube
De Guedel airway (of Mayo-tube) wordt gebruikt om de ademweg bij bewusteloze patiënten vrij te maken in gevallen waarbij de tong een obstructie van de ademwegen veroorzaakt.
Een Guedel of Mayo tube wordt in de mond wordt ingebracht en reikt van de tandenrij tot in de hypofarynx.
Handeling
- Houd het device langs zijkant van gezicht met holle (concave) kant tegen wang
- De juiste maat reikt van midden van mond (tussen twee voorste snijtanden) tot aan hoek van onderkaak
- Open de mond door de onderkaak naar voren te bewegen
- Breng device concaaf (dus zónder draaien!) in; gebruik eventueel een houten spatel of het blad van een laryngoscoop om de tong naar beneden te drukken en te fixeren
Mogelijke complicaties
- Aspiratie bij braken
- Laryngospasme
- Luchtwegobstructie
Inbrengen nasopharyngeale tube
De nasopharyngeale tube of nasale mayotube is een hulpmiddel dat door zorgverleners gebruikt wordt om de luchtweg vrij te maken en vrij te houden.
Het doel van een nasale mayotube is om bij een bewusteloze patiënt de tong uit de keelholte te houden, soms in combinatie met de chin lift of jaw thrust.
Patiënten met intacte larynxreflexen tolereren een nasopharyngeale airway vaak beter dan een oropharyngeale airway.
Handeling
- De diameter van de nasopharyngeale tube dient iets kleiner te zijn dan de opening van het neusgat
- Bepaal de maat (lengte) door de afstand tussen neusgat en trachus
- Maak de tip van de tube vochtig met water of een glijmiddel. Overweeg gebruik van Xylometazoline 0,1% neusspray ter vermindering van de kans op een neusbloeding
- Breng de tube bij voorkeur in het rechter (of het kleinste[1]) neusgat in, langs normale anatomische weg, met opening richting septum
- Voorkeur ‘schrapen” van de tube-punt langs het septum
- Volg de anatomische weg totdat de kelk van de tube tegen de neus aan drukt
Mogelijke complicaties
- Aspiratie bij braken
- Laryngospasme
- Neusbloeding
[1] Van kleinste neusgat is de opening aan eind van de neusgang het grootst.
Inbrengen Larynxmasker (LMA)
Larynxmaskers (LMA) zijn supraglottische luchtweg devices. Ze kunnen worden gebruikt als een tijdelijke methode om de luchtweg open te houden tijdens de toediening van anesthesie of als een onmiddellijke levensreddende maatregel bij een patiënt met een moeilijke of mislukte endotracheale intubatie.
Handeling
- Kies de juiste maat supraglottic airway device
- Sluit een injectiespuit met de juiste hoeveelheid lucht stevig aan op opblaaspoort
- Druk de cuff van larynxmasker plat op een harde onderlaag terwijl lucht wordt weggezogen totdat vacuüm ontstaat
- Houd het device tijdens het leeglaten zo vast dat tip van cuff licht naar voren gebogen is
- Controleer of de cuff zich na leeglaten niet spontaan weer opblaast; gebruik het device niet als de cuff zich spontaan opblaast
- Neem gel en breng deze aan op achterzijde van masker en device
- Breng het hoofd van de patiënt in lichte ‘sniffing position’
- Zorg bij verdenking nekletsel voor (manuele) fixatie van het hoofd in neutrale positie!
- Open de mond van de patiënt
- (Verwijder gebitsprothese)
- Druk de punt van het larynxmasker tegen het harde gehemelte
- Schuif het device licht diagonaal naar binnen, richt punt weg van middellijn, blijf druk op het gehemelte uitoefenen
- Schuif het device met een draaiende beweging verder naar binnen zodat de kromming achter de tong volgt; blijf tegen de contouren van het harde en zachte gehemelte aandrukken
- Wanneer het distale deel van de bovenste slokdarmsfincter bereikt is, voel je weerstand
- Fixeer het device volgens de afgesproken manier
- (Blaas de cuff op conform de instructie van de fabrikant)
- (Verwijder de injectiespuit van de cuff)
- Controleer de juiste positie van device:
- kijk of beide thoraxhelften symmetrisch omhoogkomen bij inflatie
- ausculteer met stethoscoop
- let op ademgeruis of borrelende geluiden in maagstreek
Mogelijke complicaties
- Aspireren bij braken
- Breken van tanden
- Verergeren van nekletsel door manipuleren met het hoofd
- Bradycardie door stimulatie van de nervus vagus
- Verhoging van de hersendruk
N.B. Controleer de ligging van het device, met name na manipulatie van het device en/of van de patiënt, zoals bij overtillen.